سلامت باش

پیش از پرداختن به عوارض بلوغ زودرس به تعریف آن می پردازیم. بلوغ زودرس به ظاهر شدن زودهنگام علائم بلوغ جسمی و هورمونی گفته می‌شود. این اختلال میتواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد و مانند هر پدیده ی غیرطبیعی دیگری، پیامدهایی در پی خواهد داشت. در این مقاله سعی میکنیم در این زمینه اطلاعات کاملی به شما بدهیم.

منظور از بلوغ زودرس چیست؟

عوامل زیادی در شروع بلوغ اهمیت دارند ولی بیشتر بار این عوامل وابسته به ژنوم افراد است و علت اولیه عوارض بلوغ زودرس می باشد. در واقع این ژنتیک است که تعیین میکند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اینکه در بیشتر موارد نشانه های بلوغ در یک دختر تقریباً در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر میشود، نشان میدهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد اما به طور میانگین زمان طبیعی شروع بلوغ در دخترها از حدود 9 تا حدود 13.5 سالگی و در پسرها از حدود 9 تا 14 سالگی است.

اگر دختری در سن کمتر از 8 و پسری در سن کمتر از 9 سال با علائم اولیه بلوغ مواجه شود، معمولاً میتوان گفت که دچار بلوغ زودرس شده است. اما این تنها ژن نیست که تعیین کننده است.

برخی عوامل محیطی هم این ژن را می‌پرورانند، از جمله وزن، قد و تغذیه. عوامل ایجاد کننده بلوغ زودرس رژیم غذایی نامناسب، استفاده از غذاهای فرآوری شده مانند کنسروها، چاقی، درمان های هورمونی جهت افزایش قد، جهش ژنی، سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری، مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز، تماشای بیش از اندازه تلویزیون، دیدن فیلم پورن، استفاده بیش از حد کودکان از فضای مجازی و حضور کمرنگ پدر در خانواده از عوامل بروز بلوغ زودرس در ایران و دیگر کشورهای جهان است.

چاقی و بلوغ جنسی هم در مورد پسران و هم در مورد دختران در ارتباط با یکدیگرند، اما این وابستگی و ارتباط با یکدیگر متفاوت است. از این لحاظ که در دختران ارتباط مثبت و در پسران ارتباطی منفی بین این دو وجود دارد. به این معنی که دختران با بلوغ جنسی زودرس، چاق تر از حد معمول هستند اما پسران مبتلا به بلوغ زودرس ، لاغرتر از حد معمول اند. در هر دو مورد، به محض مشاهده چاقی یا لاغری غیرعادی، باید ملاحظات مربوط به بلوغ زودرس فرزندان را انجام داد.

عوارض بلوغ زودرس (3 تا از عوارض مهم)

1. بلوغ زودرس باعث کوتاهی قد در کودکان میشود اگرچه کودکانی که به بلوغ زودرس دچار میشوند، اغلب نسبت به سن خود قد بلندتری دارند، اما در بزرگسالی کوتاه قد می‌شوند، چرا؟ ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻇﻬﻮﺭ ﻋﻼﻳﻢ ﺛﺎﻧﻮیه ﺟﻨﺴﻲ میشود ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺭﺷﺪ ﻗﺪی ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻦ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻧﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺍﭘﻲ ﻓﻴﺰﻫﺎ ﻭ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻗﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ. 

 2. مشکلات روانی بلوغ به خودی خود دورانی طوفانی است، حتی اگر به موقع اتفاق بیافتد. بلوغ در بچه های کوچکتر میتواند استرس و فشار بیشتری به همراه داشته باشد. آنها احساس ناخوشایندی پیدا میکنند وقتی می بینند از لحاظ ظاهری با همسالان خود فرق دارند.

مخصوصاً دخترانی ﮐﻪ ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ دارند، ﺩﺭﻭﻥ ﮔﺮﺍﺗﺮ ﻭ ﺧﺠﺎﻟﺘﻲ ﺗﺮﻧﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آنان ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮاست و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺜﻪ ﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻛﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ منفی تر ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻫﺎﻱ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. همچنین ﺍﻳﻦ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ، ﻋﺰﺕ ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ که ممکن است باعث شود تصویر ناخوشایندی از خود داشته باشند.

3. انحرافات جنسی فرا رسیدن زودرس ﺑﻠﻮﻍ جنسی، ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻮﺭﻣﻮﻧﻲ، ﻣﺨﺼﻮصاً ﺗﻮﻟﻴــﺪ ﺁﻧﺪﺭﻭﮊﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﻮﺟـﻮﺍﻧﺎﻥ  ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﻨس را ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ. ﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺗﻨﺶ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ، ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺿﺎﺋﻲ، ﻫﻤﺠﻨﺲ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﻭ ﺧﻄﺮ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺰنند که ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻨﺘﺮﻝ، ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ.  ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺭﻳﺸﻪ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭﻟﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻭ زمینه ﺳﺎﺯ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻱ ﺟﺴﻤﻲ، ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ.

ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﻛﻪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺿﺎﺋﻲ ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ، ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺕ ﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ. ﺍﺣﺴﺎﺱ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ، ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ، ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮک ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻐﺰﺷﻲ ﺩﺭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻣﻀﻄﺮﺏ ﻭ ﺧﺠﺎﻟﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ. آیا میتوان از عوارض بلوغ زودرس پیشگیری کرد؟ پیشگیری از بلوغ زودرس و جلوگیری از شروع عوارض بلوغ زودرس به تغذیه و توجه به رشد مناسب فرد بستگی دارد. والدین باید از چاقی مفرط فرزندانشان پیشگیری کنند و به هیچ وجه مرغ و تخم مرغ ماشینی و فراورده های هورمونی را به خصوص به دختران خود ندهند.

والدین باید با ایجاد رابطه صادقانه و دوستانه با دختر یا پسر مبتلای خود، برای او پیدایش این تغییرات را توضیح دهند و او را از مراقبت های ضروری آگاه کنند.

ارتباط والدین با معلمان فرزندشان به منظور برقراری ارتباط دوستانه آنان با بچه های همسن خود و جلوگیری از ایجاد مشکلات روانی در این زمینه بسیار اهمیت دارد. رعایت عوامل و شرایط فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل کنترل (عوامل و شرایط ذکر شده در مورد علل بلوغ زودرس) به منظور تعدیل و کاستن از عوارض و پیامدهای بلوغ زود‌رس در زندگی حال و آینده این افراد نیز حائز اهمیت است.

مراجعه به روانشناس برای بررسی و درمان علائم هیجانی و روانی بلوغ زودرس و همچنین برای پیشگیری از مشکلات یکی از وظایف مهم والدین در این موارد است. 

منبع: مکث